چرا پیروزی بایدن برای بن‌سلمان کابوس است؟

واکنش عربستان سعودی به نتایج انتخابات آمریکا این روزها سوژه رسانه‌های خبری غرب شده است.ولیعهد جوان دقیقا از چه چیز می‌ترسد؟آیا قرار است بایدن بلای جان او شود یا ترس اصلی او ایران است؟ یا پرونده حقوق بشری کشورش که تا این لحظه با دلارهای نفتی مختومه مانده قرار است باز شود؟

زهره نوروزپور: ناظران خاورمیانه در رسانه‌های خبری غرب این روزها معتقدند که شخص بن سلمان تنها کسی است که از پیروزی بایدن واهمه دارد. ولیعهد جوان و شاه سعودی پس از دو روز در پیامی نه چندان صمیمی و دیرهنگام پیروزی بایدن را تبریک گفتند.این سکوت دو روزه واکنش خبرگزاریهای جهان را در پی داشت با طرح این سوال که بن سلمان از چه می ترسد؟ ایا بایدن رویای ولیعهد جوان را در منطقه بر باد می دهد یا دست دوستی می دهد؟

چرا واکنش عربستان مهم است؟

عربستان با توسل به لابی قدرتمند خود در ایالات متحده ، در انتخابات ۲۰۱۶ هزینه گزافی را برای انتخاب دونالد ترامپ متحمل شد که البته از نتیجه مطلوب آن چهارسال بهره ببرد. هزینه این پیروزی آنقدر گزاف و سنگین بود که ترامپ اولین سفر خارجی خود را به عربستان اختصاص داد و قرارداد ۱۰۰ میلیارد دلاری تسلیحات را با بن سلمان منعقد کرد. همان سفر معروفی که با کشورهای عربی علیه ایران پیمان ائتلاف بستند.

اما اینبار بن سلمان درانتخابات ۲۰۲۰ حریف قدرت جامعه جهانی و دموکراسی حاکم در آمریکا نشد. مردمی که یکصدا به انتخاب مجدد ترامپ «نه» گفتند. آنطور که برآورد شده این دوره از انتخابات ایالات متحده از لحاظ مشارکت مردمی بی سابقه ترین ادوار تاریخی این کشور به حساب می اید. با اینحال دلار سعودی نتیجه دلخواه را از صندوق ها بیرون نیاورد. این در حالی بود که رسانه های منتسب به سعودی در سه ماه اخیر از هیچ تلاشی برای پیروزی ترامپ دریغ نکردند. حتی رسانه های فارسی زبان مانند اینترنشنال و العربیه نیز در حمایت از ترامپ لحظه ای غافل نشدند.

نگرانی سعودی از پیروزی بایدن دموکرات از چند منظر قابل بررسی است؛ اولین نگرانی عربستان پرونده حقوق بشری ولیعهد جوان است؛ پرونده قتل خاشقچی که دموکرات ها حتی در زمان ترامپ موی دماغ ولیعهد شدند و هر طرحی که علیه سعودی در کنگره مطرح کردند با وتوی ترامپ مواجه شدند.

مساله بعدی فروش نفت و اوپک است اگر تحریم های امریکا علیه ایران و ونزوئلا تعلیق شود دو شریک قدرتمند نفتی ممکن است بازار نفت را برای عربستان سیاه کنند

مساله دیگر بازگشت بایدن به برجام است؛ عربستان به همراه اسرائیل در چهار سال گذشته تمام تخم مرغ های خود را در سبد ترامپ گذاشتند به این امید که تیم ترامپ بتواند اخرین میخ برجام را در شورای امنیت علیه این توافق جهانی بکوبد و تحریم تسلیحاتی ایران نیز مجددا اعمال شود اما با صبر استراتژیک ایران قطعنامه ۲۲۳۱ ملغی نشد که هیچ حتی به قوت خود باقی ماند و ایران از زیر یوغ تحریم ها خارج شد.

از سوی دیگر مذاکره احتمالی بایدن با تهران بر سر بازگشت امریکا به برجام است که دربار سعودی را اشفته کرده است. بازگشت امریکا به توافق اتمی به معنی لغو تحریم ها و قدرت گرفتن ایران است. چه صنعت نفت چه واردات و صادرات و حتی بازار ۸۰ میلیونی ایران و نفوذ بیشتر ایران در منطقه که همگی اینها خواب را از چشمان عربستان ربوده است.

در نهایت میلیاردها دلار نفتی که عربستان برای نفوذ بیشتر در منطقه بر باد داد ؛تنها برای ۴ سال!

آنها ترامپ را می‌خواهند

 استیون کوک مفسر ارشد شورای روابط خارجی سنای آمریکا و نویسنده کتاب “طلوع دروغین: اعتراض ، دموکراسی و خشونت در خاورمیانه جدید”، در تاریخ ۲ نوامبر یک روز قبل از آغاز انتخابات ریاست جمهوری امریکا، در یادداشتی برای فارن پالسی با عنوان «آنها یک متحد همجنس خود را در کاخ سفید می بینند» نوشت:

 رسانه های عربستان سعودی که به یکی از ابزارهای قدرتمند و گسترده برای محمد بن سلمان تبدیل شده اند، تلاش کرده اند تا داستان لپ تاب هانتر بایدن را تقویت کنند. بسیاری از اسرائیلی ها نیز آشکارا خواهان یک چهار سال دیگر ترامپ هستند.

هیچ یک از اینها شگفت آور نیست. کافی است نگاهی به پیشینه ترامپ بیندازیم: او بر ایران سخت می گیرد، به حقوق بشر اهمیتی نمی دهد، سفارت ایالات متحده در اسرائیل را به بیت المقدس منتقل می کند، از رژیم های خودکامه منطقه در برابر انتقادات کنگره و خطرات قانونی، پشتیبانی می کند، طرحی برای باز کردن گره اختلاف اسرائیل و فلسطین فراهم کرده که وقتی خوانده می شود انگار در دفتر نخست وزیر اسرائیل نوشته شده است، می خواهد سلاح های بسیار پیشرفته ای را به اسرائیل، عربستان و امارات بفرستد.چنین لیستی تقریبا همه پادشاهان، روسای جمهور و نخست وزیران منطقه را خوشنود می کند. تنها استثنا در اینجا مردم خاورمیانه هستند که جرات مقاومت دارند.

ترامپ سیاست خارجه ایالات متحده را به همان روشی پیش برد که رهبران خاورمیانه می خواستند، آن هم نه به صورت رسمی بلکه بر اساس روابط شخصی. رسیدن به وزارت امور خارجه ایالات متحده کار سختی نیست وقتی یک شاهزاده یا وزیر می تواند فقط از گذر واتساپ به داماد رئیس جمهور امر و نهی کند.

هیچ کس بیشتر از محمد بن سلمان در مورد احتمال ریاست جمهوری بایدن نگران نیست

آرون دیوید میلر، عضو ارشد اقتصادی و استراتژی در بنیاد کارنگی برای صلح بین المللی است. وی به عنوان تحلیلگر و مذاکره کننده خاورمیانه در وزارت امور خارجه در دولت های جمهوری خواه و دموکرات و نویسنده کتاب پایان عظمت است: چرا آمریکا نمی تواند رئیس جمهور بزرگ دیگری داشته باشد (و نمی خواهد). میلر در ۶ نوامبر در یادداشتی برای فارن پالسی که کانال مطالعات عربستان منتشر کرده است نوشت: دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا در تاریخ ۲۰ مارس ۲۰۱۸ با «محمد بن سلمان» ولیعهد سعودی در دفتر بیضی شکل کاخ سفید در واشنگتن دست داد.

طی چند روز گذشته، پایتخت های کمی با اضطرابی مشابه ریاض، به ویژه پادشاه احتمالی آینده جوان و بی رحم آن یعنی «محمد بن سلمان» ولیعهد کنونی، منتظر نتایج انتخابات ریاست جمهوری آمریکا بوده اند. اگرچه او به خوبی می داند که روابط آمریکا و عربستان سعودی هنوز هم به قدری بزرگ و مهم تلقی می شود که متوقف نمی‌شود: اما پیروزی قریب الوقوع جو بایدن به معنای پایان مصونیت منطقه ای است که دولت ترامپ به عربستان اعطا کرده است. سوابق حقوق بشری این کشور، اقدامات آن در یمن و تلاش های بی پروا برای جمع آوری نفوذ در منطقه خود به احتمال زیاد به عنوان زمینه هایی برای تنش لفاظی، خصوصاً با دولت بایدن که به دنبال سرمایه گذاری زیاد در خاورمیانه نیست، ظاهر خواهد شد.

ولیعهد عربستان دلایل بسیاری برای نگرانی دارد. او به خوبی دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا و «جارد کوشنر» داماد و مشاورش را که طرفدار عربستان سعودی بود، به بازی گرفت، و آنها را متقاعد کرده بود که عربستان تمایل به خرید میلیاردها دلار اسلحه از آمریکا و مخالف ایران است بنابراین مجاز است هر کاری می خواهد در منطقه انجام دهد. اما رئیس جمهور جو بایدن کمتر می تواند با عربستان سعودی همراه شود: او این کشور را «منفور» توصیف کرده، و خواستار پایان دادن به «جنگ فاجعه بار» در یمن و بازنگری در روابط ایالات متحده با ریاض شده است. سال گذشته بایدن به شورای روابط خارجی گفت: «اولویت های آمریکا در خاورمیانه، باید در واشنگتن تعیین شود، نه در ریاض!»

به نظر می رسد در دولت بایدن، این اولویت ها با بازگشت دوباره به توافق هسته ای، تنش با ایران را کاهش دهد. در این تلاش ها، یک رقیب جدید برای عربستان وجود خواهد داشت و آن «محمد بن زاید» از امارات متحده عربی است که قبلا روابط خود را با اسرائیل عادی کرده است، نسبت به محمد بن سلمان کمتر جسور و بی پروا است، و بنابراین ممکن است به نظر دولت بایدن شریک قابل اعتمادتری محسوب شود.

با فرض اینکه تهران به روابط نزدیک علاقه مند است و به دنبال توافق در مورد مسئله هسته ای است، به ویژه اگر با یک وعده مشابه باراک اوباما برای برقراری تعادل بیشتر در سیاست های ایالات متحده و دور ماندن از عربستان سعودی و بازی های منطقه ای ایران همراه باشد، تلاش های منطقه ای آمریکا به احتمال زیاد علیه ریاض خواهد بود. و با توجه به اینکه بایدن علاقه مند به دخالت کمتر در خاورمیانه است، دولت ممکن است دیگر تمایلی برای سرمایه گذاری آن همه وقت و توجه به عربستان را نداشته باشد. اینکه این فاصله گرفتن ممکن است چه تاثیری بر ریاض بگذارد هنوز مشخص نیست.

این اقدام ممکن است عربستان سعودی را به گسترش روابط با چین، به ویژه در مورد مسئله هسته ای سوق دهد، یا شاید این کشور بتواند روند عادی سازی روابط با رژیم اسرائیل را تسریع کند و تلاش کند رضایت واشنگتن را جلب کند. هر کاری که انجام شود، منصفانه است که بگوییم در دولت بایدن و با توجه به اولویت های دیگر، عربستان سعودی دیگر محبوب واشنگتن نخواهد بود.

سایه ایران بار دیگر در اوپک

رویترز نیز از منظر دیگر به این موضوع نگاه کرده؛این خبرگزاری نوشت: جو بایدن احتمالا در روابط آمریکا با سه عضو اصلی اوپک یعنی عربستان بعنوان بزرگترین تولید کننده سازمان، ایران و ونزوئلا که هردو تحت تحریم هستند و همچنین روسیه تولید کننده غیر اوپک، تجدید نظر کند. اگر چنین شود تنشی دیگر در اوپک و درنتیجه بازار جهانی نفت درخواهد گرفت که اعضای این سازمان از حالا نگران بروز آن هستند.

بر اساس این گزارش، اعمال تحریم های شدید آمریکا علیه ایران و ونزوئلا میلیون ها بشکه نفت را از بازار دریغ کرد و درصورتی که بایدن در دوران ریاست جمهوری خود تحریم های این دو کشور را کاهش دهد، افزایش تولید نفت از سوی ایران و ونزوئلا ممکن است به هماهنگی عرضه و تقاضای اوپک که چندسالی به غیبت دو شریک خود عادت کرده بود، ضربه بزند.

این خبرگزاری با بررسی سخنان بایدن درباره احتمال بازگشت آمریکا به برجام، نوشت: رییس جمهور منتخب ایالات متحده همواره اعلام کرده “دیپلماسی چندجانبه” را به “تحریم های یک جانبه” توسط ترامپ ترجیح می دهد، اما این لزوما به معنای تخفیف تحریم ها در اولین فرصت نیست بنابراین با توجه به احتمال بازگشت بایدن به برجام برخی اعضای اوپک از اینکه بازگشت منابع نفتی ایران به بازار جهانی نفت عرضه را افزایش دهد؛ نگرانند.

بدترین چیز نسبت به کووید-۱۹ بایدن-۲۰ خواهد بود

این خبرگزاری در یادداشتی دیگر عنوان کرد: عربستان احتمالا بیش از هر کشور دیگری از پیروزی جو بایدن،‌ نامزد دموکرات‌ها در انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا متحمل زیان شده و از این رو در واکنش به انتخابات آمریکا تعلل کرده است. زیرا دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا که از حمایت ریاض در گام‌ها و سیاست‌هایش در منطقه به خصوص خصومت شدید با ایران بهره‌مند شده بود، شکست خورده است. 

این گزارش افزود، روابط شخصی مستحکمی بین بن سلمان و ترامپ وجود داشت که مانعی مهم در برابر موجی از انتقادات بین‌المللی به دلیل عملکرد ریاض در خصوص نقض حقوق بشر و قتل جمال خاشقجی روزنامه‌نگار منتقد سعودی و نقش ریاض در جنگ یمن و بازداشت فعالان زن سعودی می‌شد. تحلیل‌گران اشاره می‌کنند این نقاط محل برخورد بین بایدن و عربستان است که از بزرگترین صادرکنندگان نفت و بزرگترین خریدار سلاح آمریکاست.

رویترز یادآوری کرد، بایدن در کمپین انتخاباتی خود متعهد شد که روابط با عربستان را ارزیابی و مسؤولان قتل خاشقجی را بیشتر مواخذه کند او همچنین خواستار پایان حمایت آمریکا از جنگ یمن شده بود.

این خبرگزاری بی‌توجهی گسترده شبکه‌های اجتماعی عربستان برای ساعاتی نسبت به نتایج انتخابات آمریکا را بعد از اعلام پیروزی بایدن از سوی شبکه‌های تلویزیونی آمریکا را رصد کرده است. این خبرگزاری اشاره کرد، دختر سعودی در صفحه‌ای به اسم “الدکتوره منی” در توییتر نوشته بود، بدترین چیز نسبت به کووید-۱۹ بایدن-۲۰ خواهد بود.

دیدگاه نیوز را در شبکه های اجتماعی دنبال کنید